بیش فعالی در کودکان یا اختلال نقص توجه (ADHD) یک اختلال رشد عصبی است که معمولاً در دوران کودکی آغاز می‌شود و با علائم بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری همراه است. این اختلال می‌تواند در عملکرد فرد در محیط‌های مختلف مانند مدرسه، محل کار یا خانه تأثیر منفی بگذارد.
افراد مبتلا به ADHD ممکن است مشکلاتی در تمرکز، سازماندهی کارها، مدیریت زمان، و کنترل تکانش‌های خود داشته باشند. در این مقاله، با نگاهی جامع به بیش فعالی در کودکان به همه پرسش‌های مهم در رابطه با این اختلال پاسخ می‌دهیم: از علت‌ها و علائم اختلال بیش فعالی گرفته تا روش‌های تشخیص و راهکارهای مدیریت آن. تا پایان این مقاله از سایت تخصصی نیل همراه ما باشید.
انواع اختلال بیش فعالی در کودکان
این اختلال به‌طور معمول به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- نوع بی‌توجه: افراد بیشتر دچار بی‌توجهی هستند.
- نوع بیش‌فعال-تکانشی: علائم بیش‌فعالی و تکانشگری غالب است.
- نوع ترکیبی: ترکیبی از بی‌توجهی و بیش‌فعالی/تکانشگری.
طبق گزارش WHO، این اختلال با مداخلات درمانی مناسب مانند: درمان دارویی و مشاوره رفتاری می‌تواند مدیریت شود و افراد مبتلا به بیش فعالی قادر به داشتن زندگی موفق و سازنده هستند.
علت بیش فعالی یا adhd چیست؟
علت دقیق ADHD به طور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی نقش مهمی در بروز آن دارند. به عبارت دیگر، اختلال کم توجهی ممکن است به دلیل ویژگی‌های ارثی از والدین به کودک منتقل شود یا به واسطه تغییرات در مغز، خصوصاً در بخش‌هایی که مسئول تنظیم توجه و کنترل رفتار هستند، رخ دهد. عواملی زیر می‌توانند در افزایش احتمال بروز این اختلال نقش داشته باشند:
- ژنتیک: گاهی اوقات، بیش فعالی در خانواده‌ها دیده می‌شود. یعنی ممکن است یکی از اعضای خانواده هم این تجربه را داشته باشد.
- عوامل محیطی: بعضی از عوامل محیطی مثل مصرف برخی مواد در دوران بارداری یا قرار گرفتن در معرض سموم هم می‌توانند نقش داشته باشند.
- تفاوت‌های مغزی: مغز هر فردی منحصر به فرد است و گاهی اوقات، تفاوت‌هایی در عملکرد مغز افراد مبتلا به بیش فعالی وجود دارد.
اما خبر خوب آن است که با شناخت خصوصیات کودک بیش فعال می‌توان راه‌های موثری برای کمک به والدین جهت رفتار صحیح با کودکان adhd پیدا کرد.
نشانه‌های بیش فعالی کودکان (ظاهری و رفتاری)
اختلال عصبی ADHD با توجه به ویژگی‌های هر کودک، علائم مختلفی دارد. اما به طور کلی، این اختلال با سه دسته علائم اصلی مشخص می‌شود:
- نقص توجه: کودکانی که دچار نقص توجه هستند، به سختی می‌توانند روی یک کار تمرکز کنند، حواسشان به راحتی پرت می‌شود، فراموشکار می‌شوند و در انجام تکالیف دچار مشکل هستند.
- بی قراری: بیش فعالی کودکان باعث می‌شود آنها بسیار پر تحرک شوند. به سختی آرام بگیرند و مدام در حال حرکت و جنب و جوش هستند.
- تکانشگری: کودکان تکانشگر، قبل از فکر کردن عمل می‌کنند، صبر و تحمل کمی دارند و ممکن است به راحتی عصبانی شوند.
نشانه‌های رفتاری رایج بیش فعالی در کودکان
- مشکل در تمرکز روی تکالیف مدرسه
- حواس‌پرتی مداوم
- فراموشکاری زیاد
- بی‌قراری و ناتوانی در آرام نشستن
- حرکت دست و پاها به صورت بی‌هدف
- صحبت کردن بیش از حد
- قطع کردن صحبت دیگران
- مشکل در انتظار برای نوبت
- انجام کارها به صورت عجولانه و با اشتباه
- مشکل در سازماندهی و برنامه‌ریزی
- از دست دادن وسایل شخصی
- دشواری در ایجاد و حفظ دوستی‌ها
***توجه: این علائم در همه کودکان مبتلا به ADHD دیده نمی‌شود و شدت آنها نیز در هر کودک متفاوت است. برخی از این علائم ممکن است در کودکان طبیعی نیز دیده شود، اما در کودکان مبتلا به بیش فعالی، این علائم شدیدتر، مداوم‌تر و در زمینه‌های مختلف زندگی آنها تداخل ایجاد می‌کنند.
چه زمانی برای تشخیص بیش فعالی باید به پزشک مراجعه کرد؟
با مشاهده علائم اختلال adhd در کودک یا مشکوک شدن نسبت به واکنش‌ها و رفتارها توصیه می‌شود والدین برای تشخیص قطعی به پزشک متخصص مراجعه کنند. تشخیص بیش فعالی زودهنگام و درمان مناسب، به کودک کمک می‌کند بهتر با این اختلال کنار بیاید و پتانسیل‌های خود را شکوفا کند.
